Vùng Kẻ Bưởi người Pháp định danh là Village du papier (Làng Giấy)
13th Apr 2020Vùng Kẻ Bưởi được người Pháp định danh khá tùy tiện bằng những cái tên khác nhau như Village du papier (Làng Giấy), Village des cochons (Làng Lợn), Village des pamplemousses (Làng Bưởi) hay giữ nguyên tiếng Việt. Ghi chú trên những bức bưu thiếp đầu thế kỉ XX cho thấy rõ điều này.
Theo truyền thuyết ngày xưa đây là vùng bãi lầy nơi hợp lưu của sông Thiên Phù và sông Tô Lich. Thiên Phù là chi lưu của Nhị Hà, tuy không còn nữa, nhưng nó lưu vết tích trong tên làng Võng Thị (có nghĩa là chợ bán lưới). Dưới triều Lý Nhân Tông, nước sông dâng cao xoáy vào chân thành Thăng Long làm xói mòn, gây nguy cơ sụp thành. Nhà vua sai đắp đê ngăn nước nhưng không thành. Một đêm thần linh hiện về trong giấc mộng phán với nhà vua rằng, muốn trấn yên dòng nước dữ, vào một sớm mai, phải hiến thần sông người đầu tiên đến bến sông này, sau đó phong cho làm Thần và lập miếu thờ.
Quan quân của vua đợi sẵn tại cửa thành. Quả nhiên sau có vợ chồng ông bà Vũ Phục bán dầu đi tới. Nhận được tin báo, nhà vua có ý thương xót, không muốn thực hiện lời Thần mộng bằng cách ức hiếp. Còn vợ chồng ông bà bán dầu, sau khi nghe lời trần tình của sứa giả, không hề tỏ ra lo sợ, vì nghĩa lớn họ tự nguyện gieo mình xuống sông làm vật tế hiến thần sông. Từ đây dòng sông lặng sóng, ở giữa sông xuất hiện gò cát, cao dần theo thời gian rồi lấp hẳn cửa sông Thiên Phù. Ở bãi đất này những quả bưởi vùng mạn ngược theo dòng chảy trôi về rất nhiều, người ta vớt lên bán, dần dần theo thói quen gọi vùng này là vùng Bưởi.
Bãi nổi lúc đầu hoang vắng, triều đình nhà Lý sử dụng làm pháp trường, tử tội bị chém đầu và vùi thây tại đây vì thế tên gọi đầu tiên của bãi là Đống Ma phường, sau đổi thành Tích Ma phường. Người ta đồn rằng, vào phiên chợ Bưởi cuối năm các hồn ma từ âm phủ hiện về trà trộn với người trần đi sắm hàng Tết, do đó phiên chợ này gọi là phiên chợ Ma phường.
Trên cái bãi ma ấy, vua sai bốn người lính đến trông coi lăng ông bà họ Vũ và thắp hương thờ cúng. Từ gốc gác bốn người lính, con cháu sinh sôi ngày càng đông, lập thành phường. Cái tên Tích Ma phường ghê rợn xưa bị xóa, đổi thành phường Yên Thái (hay còn gọi là An Thái).
Dân vùng Bưởi có hai nghề thủ công nổi tiếng: dệt lĩnh, làm giấy. Trải qua nhiều đời, nghề làm giấy ngày càng phát triển, thiên hạ quen gọi là "giấy Bưởi". Thực ra không phải cả tổng Bưởi làm giấy mà chỉ riêng có ba thôn làm nghề này: Yên Thái, Hồ Khẩu, Đông Xã. Nhờ nghề làm giấy phát đạt Kẻ Bưởi từ một vùng lầy trũng của sông Nhị Hà, một bãi tha ma sau này đã trở thành một vùng dân cư sầm uất.
Add new comment